Algoritmada Terimler

Merhaba arkadaşlar “Algoritma ve Programlama” yazı serisinin 3. yazısıyla “Adım Adım Eğitim”e devam ediyoruz. Eğitime yeni başlayacaklar için ilk yazılara aşağıdaki linklerden ulaşmanız mümkündür.

Eğitimin ilk yazısı olan “Algoritma ve Tarihsel Gelişimi”ni okumak için TIKLAYINIZ.

Eğitimin ikinci yazısı olan “Algoritma Tasarımı ve Uygulaması”nı okumak için TIKLAYINIZ.

Şimdi öğreneceğimiz “Tanımlayıcı”,”Değişkenler”,”Sabitler”,”Sayaçlar”,”Döngüler”,”Aktarma” gibi  örneklerde bilmemiz gereken bazı terimleri işleyeceğiz.

Bahsettiğimiz 6 terimi açıklayarak konumuza başlayalım.

Tanımlayıcı

Tanımlayıcı, programdaki değişkenleri, sabitleri, paragrafları, kayıt alanlarını, özel bilgi tiplerini, alt programlarını vb. adlandırmak için programcı tarafından belirlenmiş olan sözcüktür. Programcı tarafından belirlenip programda  kullanılan tanımlayıcı sözcükler anlaşılabilirlik açısından tanımlanan ifadeleri çağrıştırmasıyla seçilmelidir. Bu seçimi yaparken de dikkat etmemiz gereken önemli hususlar bulunuyor. Mesela tanımlayıcılar programlama dilinin komutu veya saklı sözcükleri arasından seçilemezler. Aynı zamanda bu isimler rakamla başlayamaz ve sadece rakamdan da asla oluşamazlar. Sadece harf veya alt çizgi kullanılarak başlanabilir.

Değişkenler

Tasarladığımız algoritmaların ve kodladığımız programların her çalıştırılmasında, farklı değerler alabilen ve aktarılabilen bilgi/bellek alanlarıdır. Ve tanımlanan değişkeni programcı istediği şekilde adlandırabilir. Fakat anlaşılabilirlik açısından koyulan ismin değişken ifadeyle çağrışım yapması, programcının ileri aşamalarda daha rahat etmesini sağlayacağı aşikardır. Aynı zamanda biz bir değişken tanımladığımız zaman  değişken hakkındaki tüm bilgiler geçici hafıza olan RAM de tutulur. Unutulmamalıdır ki programımızı kapattığımız takdirde RAM deki üzerinde çalıştığımız program hakkında hiçbir bilgi tutulmayacaktır. Programımızda kalıcı olarak saklanmasını istediğimiz bilgileri sizlerin de artık bildiği gibi değişkenler ile tutulması mantıklı bir seçenek olmayacaktır. Değişkenler hakkında 2 örnek vererek uygulamamızı da yapalım.

Örnek-1

İki sayının ortalamasını alacak bir program algoritması tasarlarsak , kullanacağımız 3 adet değişken olduğunu görürüz. Bu değişkenler de 1. Ve 2. sini ortalama almamız için ihtiyacımız olanlardır. 3.sü de alınan sayıların ortalaması bilgisini tutacak olan değişkendir. Algoritma tasarımımız da aşağıdaki gibi olacaktır.

1. Başla
2. X sayısını oku
3. Y sayısını oku
4. Z=(X+Y)/2 işlemini gerçekleştir
5. Z sayısını ekrana yazdır
6. Dur

Örnek-2

Bir üniversite öğrencisi için tek dersten bir karne hazırlayacak olursak tasarlayacağımız algoritma aşağıdaki gibi olacaktır.

1. Başla
2. Öğrencinin numarasını (No) gir
3. Öğrencinin adını soyadını (AdSoyad) gir
4. Öğrencinin vize notunu (Vize) gir
5. Öğrencinin final notunu (Final) gir
6. Ort = 0.3 * Vize + 0.7 * Final
7. Numara (No) ve ortalamayı (Ort) yaz
8. Dur

Değişkenlerimizi de No, AdSoyad, Vize, Final ve Ort olarak sıralayabiliriz. Ayrıca hesaplama yapabilmemiz için algoritmamızın 6.adımında matematiksel operatörleri kullandık. Şuan için bu örneklerin yetersiz kaldığını düşünmemelisiniz, çünkü programlama dili eğitimimize geçtiğimizde bu adımları kodları yazmadan önce yine tekrar edeceğiz. Ve birebir üzerinde çalışacağımız programlama diline göre yazacağız.

Uygulamada matematiksel operatörlerin yer aldığını ve değişkenlerimizin de X,Y ve Z olduğunu  görmüş olduk. Yukarıdaki algoritma ile ileride kodlayacağımız programı açtığımızda matematiksel işlemleri yapıp programı kapatıp tekrar açtığımızda bilgilerin geçici hafızadan silindiğine de şahit olacağız.

Sabitler

Programda değeri değişmeyen ifadelere ‘sabit’ denir. Aslında sabitleri değişken olarakta tanımlayabiliriz. Tek farkı programımızı yazdığımız dil tanımladığımız ifadenin değerini değiştirmemize izin veriyorsa birazdan da örnekte göreceğimiz gibi tanımlama aşamasında sabitimizin ismi büyük yazılır yada engel koyulur ve bu şekille sabit tanımlanmış olur.

Örnek

Kolay olarak bir dairenin alanı hesaplayan algoritma tasarlayalım. Burada evrensel bir değer olan pi sayısını 3,14 ü sabitimiz olarak belirledik. Dairelerin değişkenlik gösterebilmesinden dolayı r yi de değişken olarak tanımladık. Sabitimizin sabit olduğunu göstermek için büyük harflerle yazdık.

1. Başla
2. PI=3.14 sabitini tanımla
3. r sayısını oku
4. Sonuc=PI*(r*r) işlemini yap
5. Sonuc sayısını ekrana yazdır
6. Dur

Sayaçlar

Programımızda bir işi kaç kez yaptığımızı öğrenebilmemiz için sayaçları kullanırız. İlk değerini bizim verdiğimiz bir değişkene sayma işleminin gerçekleşeceği satırda, belirli bir adım değeri daha eklenir ya da çıkartılır. Şöyle de ifade edebiliriz;

sayaç = sayaç + adım

sayaç = sayaç – adım

Döngüler

Programlardaki belirli işlem bloklarını, verilen sayıda gerçekleştiren işlem akış çevrimlerine “döngü” denir. Ve döngü oluşturabilmek için kuralları şöyle sıralayabiliriz.

1. Döngü değişkenine başlangıç değeri verilir
2. Döngünün artma veya azalma miktarı belirlenir
3. Döngünün bitiş değeri belirlenir
4. Eğer döngü, karar ifadeleriyle oluşturulduysa, döngü değişkeni, döngü içinde adım miktarı kadar arttırılmalı/azaltılmalıdır

Örnek-1

Lineer artan seri hesaplamaları döngülere örnek olarak verilebilir.

Örnek-2

Bir sınıfta 20 öğrenci vardır.  Bu öğrencilerin bir sınavdan aldıkları notların (0-100) ortalamasını (Sınıf ortalamasını)  bulan programın algoritmasını bulalım. Değişkenlerimiz ise sayaç: x , not: n , notların toplamı: t , ortalaması: ort olarak söyleyebiliyoruz.

1. Başla
2. Döngüyü başlat.(x=1 den 20 ye kadar)
3. Not değerini giriniz. (n)
4. t=t+n
5. Döngüyü sonlandır. (x değeri 20 ye ulaştığında)
6. ort=t/20
7. ort değerini ekrana yaz.
8. Bitir

Aktarma

Herhangi bir bilgi alanına, veri yazma; herhangi bir ifadenin sonucunu başka bir değişkende gösterme vb. görevlerde “aktarma” operatörü kullanılır.

değişken = ifade

Bu yazıda algoritmada yer alan terimleri inceledik. Yazıda eksik gördüğünüz yerleri yada sormak istediklerinizi mutlaka yorum olarak belirtin. Önümüzdeki konuda “Operatörler”, “İşlem Önceliği” ve “Akış Diyagramları”nı detaylı ve bolca örneklerle işleyerek algoritmayı bitireceğiz.